Mededelingen.
- Afwezig waren: Dinie, Erna, Laurens, An, Hetty, Theo L., Ben S., Ben H., Henriëtte
- Ben H. vraagt via Bert of er mensen willen helpen flyeren voor de Voedselbank in het weekend van 8-9 september. Opgave graag direct bij hem.
- Voor de culturele middag zijn er nog enkele bijdragen gewenst; ik heb begrepen dat na de bijeenkomst zich enkele leden alsnog hebben gemeld.
- Op de partnerdag ( 6 september) vertrekken we om 13.00 uur bij Seiger Wonen aan de Enschedesestraat. Verwachte terugkeer daar om ongeveer 20.00 uur.
Als chauffeurs hebben zich gemeld: Derk, Marcel, Ria, Ko, Jan, Bert, Mariet, Wim.
Van de 5 leden uit Losser zijn er die middag maar twee aanwezig: Gemma en Frans. Totaal aantal te vervoeren leden uit Oldenzaal is dan 34 (laatste stand op 16 augustus). - Jet en José hebben beiden besloten om lid te worden van onze club. Van harte welkom!!
N.a.v. de lezing van Jouke Gietema (impressie volgt) geeft Jet nog twee leessuggesties:
- Solzjenitsyn Een dag van Ivan Denisovitsj
- Juchina Zulajka opent haar ogen
Jan Heerdink
Goelag een impressie.
Jouke Gietema is een reislustig persoon, samen met zijn vrouw hebben ze meerdere reizen gemaakt met bestemming Oost Europa. Uit de groepsreizen naar Rusland zijn vriendengroepen ontstaan. Edwin van Trommelen een slavist organiseerde een reis naar Goelag. Het begrip afstand en ruimte verdwijnt in Rusland. Ruimte wordt een magisch begrip. Een voorbeeld, de Baikal als bestemming is in de winter alleen bereikbaar over het ijs of in de zomer over het water. Gedetineerden in de Goelagkampen, hoef je niet verregaand te bewaken, je mag wel vluchten maar “thuiskomen” lukt je niet door de extreme omstandigheden!
Natuurlijk komt ook de actuele situatie ter sprake. Jouke verduidelijkt dat het Russisch begrip over Oekraïne, terug te voeren is naar het Kievserijk rond het jaar 1000. Dat was een vroeg middeleeuwse voorloper van Oekraïne, Belarus en Rusland. Onrust en opstanden zijn in dit gebied van alle tijden. Onder tsaar Peter de Grote 1721-1725 stichter van St Peterburg, mislukte de Dekrabisten opstand. De opstandelingen “vluchten” en stichten Irkoetsk, ook de geschiedenis van Sovjet Rusland in 1918 begint met een burgeroorlog.
Jouke verteld dat de hoogtepunten van de Goelagreis liggen in de westelijk Oeral. De naam Goelagarchipel komt van de “straf en heropvoedingskampen” uit de tijd van Lenin. Rusland is een feodale staat en de staatsstructuur is niet te vergelijken (of te verenigen?) met onze cultuur. De lijfeigenschap is afgeschaft in 1861. In het land is de fascinatie voor het onmetelijke Siberië er altijd geweest. In de tsaristische tijd was het reizen naar Siberië per koets een maandenlange onderneming naar een bestemming in het “niets”, destijds was het meestal eenrichtingsverkeer! Nu is de trein het vervoersmiddel in Rusland.
Lenin had het besef, dat er in de opvoeding van landgenoten, criminelen en andersdenkenden iets moest gebeuren. Onder zijn regime zorgden het hoofddirectoraat voor straf en werkkampen ervoor dat veroordeelden waaronder veel landbouwers die in opstand kwamen tegen de overname van hun bedrijven door de staat tewerk werden gesteld. Het beruchte artikel 58 waarmee de Troika,s medeburgers veroordeelden zorgde voor constante aanvoer van dwangarbeiders . Ongeacht rang en stand werden ze gedeporteerd naar geheime steden en als goedkope arbeidskracht ingezet in mijnbouw, industrie en voor de wetenschap. Daarbij werd geen verschil gemaakt tussen criminelen, moordenaars en politieke tegenstanders. Dat leidde tot onderlinge strijd in de kampen tussen de verschillende groepen. In 1939 waren er in de Sovjet Unie meer dan 2 miljoen gevangenen. Dwangarbeid was een belangrijke schakel in economie. Het transport was verschrikkelijk en risicovol. Anne Applebaum komt in haar studie op ruim 28 miljoen mensen die tot de kampen waren veroordeeld. Memoriam is een organisatie die van 1992-2022 veel misstanden in de Goelag aan het licht heeft gebracht.
Ook in Rusland zijn er gedenkplaatsen voor de Goelag in de Sovjettijd. De stichting Memorial (was) gevestigd in St. Petersburg (was) actief op zoek naar de kampen en de herdenkingsplekken van de slachtoffers zijn te vinden ook in Moskou. Het Memorial monument muur van verdriet, staat in de buurt van het Lublianka-plein waar het hoofdkantoor van de KGB en de gevangenis staat. In het Goelag historisch-museum is een verzameling van memoralia van slachtoffers en hun attributen te vinden. Perm-36 is het enige Goelagkamp dat nog intact is.
Het Solevski-klooster was het startpunt van de Goelag. Oliver Rolin, beschrijft die periode in zijn boek “De Weerman”. De Solovetski eilanden herbergen het Karelië-memorial, waar veel mensen zijn omgebracht. Deze plek heeft onuitwisbare herinneringen nagelaten bij bezoekers.
De Peter en Paulus kathedraal in St. Petersburg is gebouwd door dwangarbeiders. Het Belemorsk kanaal 227 km lang met 19 sluizen is gebouwd door dwangarbeiders. Dit Oostzee-Witte zee kanaal is in 22 maanden (met de hand) gegraven. Volgde, is de stad van Shalamov hij beschrijft zijn leven in de kampen op een leesbare en verhalende manier.
Jouke verhaald van de spanningen in Vilnius Litouwen door etnische Russen en de ligging nabij de grenzen van Rusland, Belarus. Solsjenitsins Goelag Archipel is door Jouke gebruikt als bron. De Goelag Archipel is als vluchtschrift tussen 1958 en 1968 uitgegeven. In het Westen is het in 1973 uitgegeven in Parijs, nadat de schrijver door Rusland uitgewezen, via Zwitserland naar naar de VS is gegaan.
Een boeiende voordracht op een warme zomerdag, eentje die het waard is om opnieuw te bekijken hieronder de link.
Dolf van den Berg
