20200715
Probus bij de Molen van Bels
Bijeenkomst Probus Oldenzaal-Losser d.d. 15 juli 2020
Na een lange stop i.v.m. corona zijn we op woensdag 15 juli voor het eerst weer bijeen geweest. We hadden een mooie locatie gevonden, waar het mogelijk was om op anderhalve meter afstand bij te praten en met elkaar een gezellige middag te hebben: De Molen van Bels in Vasse.
Afgemeld hadden zich: Laurens, Gerard H., Ellen, Anne, Hetty, Wim en Ton.
Ria heette ons allen welkom. Ze memoreerde het overlijden van Frans Tomesen; Theo O. en Gerard K. hebben in de nieuwsbrief een “In memoriam” geschreven.
Jan werd bedankt voor de 12 nieuwsbrieven die hij in de afgelopen periode heeft geredigeerd. Tevens dank aan al degenen die aan die brieven een bijdrage hebben geleverd.
Vervolgens volgde een uitgebreid rondje Lief en Leed.
Dolf vertelde ons namens het AC over de opzet van deze middag en presenteerde een interessante vergelijking tussen de maatregelen tijdens de Spaanse Griep (102 jaar geleden uitgebroken) en de huidige coronapandemie.
Jan zong “Ein biβchen Frieden” van Nicole met enkele kleine tekstaanpassingen. Koorzang is helaas slechts toegestaan onder strenge condities. We hopen dat Procantibus t.z.t. weer zonder beperkingen kan gaan optreden.
Frans vertelde over de opzet van onze volgende bijeenkomst op 19 augustus. Deze zal plaatsvinden bij Dijk 59 (het voormalige Ponderosa) in Losser. De opzet van de middag zal in grote lijnen overeenkomen met die van vandaag. Nadere berichten volgen begin augustus. In ieder geval moet uiterlijk op 11 augustus het aantal deelnemers worden doorgegeven aan deze horecagelegenheid. Er komt begin augustus een mailtje om je per omgaande aan- of af te melden.
Zoals eerder gemeld vervalt de partnerdag op 2 september. Het is de bedoeling dat we op 16 september weer bijeenkomen bij De Boom. Laurens heeft met Rudy een gesprek gehad over de mogelijkheden om coronaproof bijeen te komen en samen te eten. Het bestuur zal op 2 september daarover vergaderen en verdere stappen zetten.
Dank aan het AC en Dolf voor de organisatie van deze middag! Daarna wenste Ria ons allen wel thuis.
Jan Heerdink
P.S.
De activiteiten commissie onder voorzitterschap van Ton van Oss zal zich buigen over het vervolg programma van 2020. De partnerdag die was voorzien op 2 september vervalt als gevolg van de Corona. Dat besluit heeft de AC begin juli genomen en aan het bestuur gemeld. Ook de voorgenomen stedentrip naar Münster vervalt omdat we het risico vooralsnog als te hoog inschatten. Wij willen als AC onze reguliere activiteiten vanaf woensdag 16 september starten. Dit alles vanzelfsprekend onder voorbehoud het moet verantwoord zijn.
De Spaanse griep en de Corona pandemie
Probus Oldenzaal-Losser 15 juli 2020
Een voetnoot bij de geschiedenisboeken.
De Spaanse griep veroorzaakte in 1918 grote maatschappelijke ontwrichting in de wereld. In tegenstelling tot nu in de coronacrisis keek de regering slechts toe vanaf de zijlijn. Het was aan lokale bestuurders, artsen en verpleegsters om het op te nemen tegen een uiterst dodelijke ziekte die ook ons land in zijn greep hield en minstens 38.000 slachtoffers eiste.
Op 11 juli 1918 werden de eerste ziektegevallen gemeld: grensarbeiders, mijnwerkers en gemobiliseerde soldaten. Op dezelfde dag was direct ook de eerste dode te betreuren: een metselaar uit Lonneker, die in Duitsland werkte, was ziek geworden en overleed in de trein naar huis. Eind juli waren er 100 sterfgevallen. De Spaanse griep had volgens veel Nederlandse artsen ‘een goedaardig karakter’. Eind juli 1918 adviseerde de Centrale Gezondheidsraad dat er van overheidswege geen extra maatregelen nodig waren om de verspreiding van de Spaanse griep te voorkomen. Wel adviseerde de Raad om ‘volksophoopingen’ te vermijden. Het voorstel om kermissen te verbieden werd door het kabinet-Cort van der Linden doorgeleid naar alle gemeentebesturen. Dus toch een gedeeltelijke “lock-down” zoals we het nu noemen.
Wie besmet raakte, takelde razendsnel af. Soms bleek de ziekte in enkele uren fataal. ‘Des morgens zag je ze gezond, des avonds kon je het overlijdenscertificaat tekenen’, aldus een huisarts uit het Gooi. In Den Helder liet een matroos zijn geweer uit zijn handen vallen en zakte zo maar dood in elkaar.
Het meest hardnekkige gerucht dat als fake news, avant la lettre de ronde deed: dit was geen griep, maar longpest. Zie daar wat we nu noemen de complot theorie! Dit alles riep grote ongerustheid op onder de Nederlandse bevolking. Was het einde der tijden nabij? Artsen wisten in 1918 nog niet dat griep door een virus veroorzaakt wordt, laat staan hoe ze zo’n virus te lijf moesten gaan. Huisartsen adviseerden bedrust, warmte en ventilatie, en schreven aspirine en hoestdrank voor om symptomen te bestrijden. Ook werd er druk geëxperimenteerd met diverse injecties, zoals bijvoorbeeld sublimaat, een zeer giftige kwikverbinding.
Wie bezorgd was om zijn gezondheid kon naast abdijsiroop ook zijn heil zoeken bij andere dubieuze middeltjes als ‘Menthaform-ontsmettingstabletten voor mond en keel’ Wat zei Trump in maart dit jaar? Drink en spoelen met bleekwater alsof 100 jaar medische wetenschap niets heeft opgeleverd? In 1918 kon je ook mengseltjes van het kruidenvrouwtje Jacoba Maria Wortelboer uit Oude Pekela kopen als middel tegen de Spaanse griep. Net als nu wordt geadverteerd met allerhande kruidenmengsels. Nogal wat mensen namen hun toevlucht tot een stevige borrel. Alcohol desinfecteerde immers. Dat doet het ook maar niet als je het verdund met water minimaal 70% is nodig!
Ter voorkoming van besmetting werd door medici veel waarde gehecht aan isolatie van patiënten. In ziekenhuizen werden grieppatiënten op aparte zalen verpleegd en met gaasschermen afgeschermd. Verplegend personeel droeg mondkapjes, ook al betwijfelden sommigen het nut daarvan. We blijven twijfelen ook in 2020 terwijl het bij buren nu verplicht is.
Talloze gemeentebesturen besloten de scholen te sluiten om verdere verspreiding tegen te gaan of werden daartoe gedwongen doordat een groot deel van de leerlingen en leraren ziek was. Ook schouwburgen en bioscopen gingen op slot. In sommige gemeenten werden kerkdiensten ingekort en werden mensen met een zieke in de familie opgeroepen niet naar de kerk te komen.
Pagina-einde
Hoewel het kabinet wees op het gevaar van grote bijeenkomsten, werden in het hele land bijeenkomsten georganiseerd om Troelstra’s mislukte revolutie te vieren. Op 18 november kwamen 40.000 mensen bijeen op het Malieveld in Den Haag in een strak geregisseerde pr-actie met koningin Wilhelmina en prinses Juliana. Ook in 2020 demonstreren we op het malieveld tegen de vrijheidsbeperking, het boerenprotest en Black Lives Matters.
Als klap op de vuurpijl organiseerde het kabinet onder leiding van de katholiek Ruys de Beerenbrouck op 28 november een ‘Algemene Biddag’ vanwege de Spaanse griep. Werkgevers kregen het verzoek om hun personeel ’s ochtends vrij te geven, zodat zoveel mogelijk mensen deel konden nemen aan dit nationale gebed.
Uiteindelijk werd de helft van alle Nederlanders ziek en vielen er dagelijks meer slachtoffers. In dagbladen verschenen hele kolommen vol rouwadvertenties. In november bleken 10.645 mensen te zijn overleden aan de griep: drie keer zoveel als in de maand ervoor.
In kranten kreeg de epidemie door het einde van de Eerste Wereldoorlog, Troelstra’s revolutie en de daaropvolgende Oranjekoorts – door SDAP-dagblad Het Volk smalend ‘Oranjegriep’ genoemd – weinig aandacht. Dat kwam ook doordat de meeste doden in de provincies vielen, met name in de arme veenstreken. In sommige gemeenten in het zwaar getroffen Drenthe zou 10% van de bevolking aan Spaanse griep gestorven zijn. De grote armoede, ondervoeding, zware arbeid en slechte behuizing van de veenarbeiders zouden de hoge sterftecijfers in Drenthe kunnen verklaren. Soms leefden drie gezinnen in één kamer. Zie hier de parallel met de oost Europese arbeiders in de vlees en tuinbouwsector nu.
Hoewel minder hevig ging de tweede griepgolf tot de zomer van 1919 door. Toen men dacht dat alles voorbij was, trad in 1920 een derde – mildere – golf op. Daarna verdween de pandemie even raadselachtig als hij gekomen was.
De maatschappelijke ontwrichting was enorm. De Spaanse griep had dood en verderf gezaaid. Hele gezinnen waren uit elkaar gerukt. Ouders verloren hun kinderen en omgekeerd. Veel overlevenden wilden er nooit meer over praten, en ook in kranten en tijdschriften werd er bijna niet meer over geschreven. In boeken over de geschiedenis van Nederland werd de Spaanse griep een voetnoot bij de grote gebeurtenissen van 1918.
Hoe zal het de geschiedenis oordelen over het Covid 19 virus en de Corona? Zal dat ook een voetnoot zijn in de geschiedenis bij een hoofdstuk over het morele verval van de Verenigde Staten?
Dolf van den Berg
Bron: Historisch nieuwsblad 14 april 2020
